Bạn đã bao giờ thắc mắc, tại sao ngày Tết cổ truyền của người dân Việt Nam bao đời này đều không thể thiếu những chiếc bánh chưng vuông trên bàn thờ để cúng ông bà tổ chiên chưa? Trong bài viết hôm nay, chúng ta sẽ cùng đi tìm hiểu Ý nghĩa của bánh chưng trong ngày Tết Nguyên Đán của người Việt.
Bánh chưng là món ăn truyền thống trong mâm cỗ ngày Tết, là linh hồn của dân tộc Việt bao đời nay. Những tinh hoa của đất trời tạo nên chiếc bánh như gạo nếp, lá dong hoặc lá chuối, lạt mềm,… mang đến mùi hương thơm lừng tỏa ra hòa quyện hương lá dong, lá chuối, gạo nếp, cùng vị ngọt bùi của đậu xanh, vị ngậy béo của nhân thịt ba rọi trong chiếc bánh chưng, tất cả tạo nên một hương vị Tết đặc trưng không lẫn vào đâu được.
Để làm nên một chiếc bánh chưng mang hương vị Tết truyền thống, hãy áp dụng ngay cách gói bánh chưng dưới đây và khéo léo một chút, bạn sẽ tự tin thể hiện cho gia đình vào dịp Tết 2022 này rồi đó! Cùng alittleitalian xem ngay nhé!
Nguồn gốc bánh chưng
Bánh chưng Tết xuất hiện từ thời vua Hùng Vương thứ 6 nước ta. Nhân dịp giỗ tổ, vua Hùng đã truyền chỉ cho các con của mình “người nào tìm được lễ vật hợp ý nhà Hùng Vương sẽ được vua cha nhường ngôi”.
Các Hoàng tử người lên rừng, người xuống biển, ai ai cũng tìm sản vật quý hiếm, sơn hào hải vị để cống vua. Duy nhất chỉ có hoàng tử Lang Liêu – vị Hoàng tử thứ 18 từ lâu mất mẹ, là người con nghèo khó nhất, chàng rất lo lắng vì mình không có khả năng tìm kiếm những món đồ quý hiếm như các anh.
Rồi một đêm Lang Liêu nằm mơ gặp 1 vị thần đến bảo “Trời đất không có gì quý bằng hạt gạo hãy lấy gạo nặn thành hình tròn và vuông tượng trưng cho trời và đất, nhân bánh tựa công ơn sinh thành cha mẹ”. Khi dâng lên vua, vua khen ngợi hết lời và đã truyền ngôi lại cho Lang Liêu. Và từ đó, cứ vào mỗi dịp lễ Tết, người dân thường nấu bánh chưng, bánh dày để cúng trời đất và trở thành phong tục cho đến nay.
Ý nghĩa của bánh chưng ngày Tết
Mọi người vẫn biết đến bánh chưng là món ăn truyền thống ngày Tết Nguyên đán của người Việt, nhưng không phải ai cũng biết rằng bánh chưng còn có rất nhiều ý nghĩa đặc biệt.
Bánh chưng mang nét đẹp văn hóa
Theo truyền thuyết Lang Liêu, bánh chưng có hình vuông tượng trưng cho mặt đất. Từ xưa, nền văn hóa lúa nước dân tộc Việt Nam vốn phụ thuộc nhiều vào các yếu tố thiên nhiên. Chính vì vậy, bánh chưng xuất hiện trong mâm cỗ ngày Tết để thể hiện sự biết ơn đất trời, cầu mong mưa thuận gió hòa cho mùa màng bội thu, đem lại cuộc sống ấm no cho người dân.
Bên cạnh đó, bánh chưng còn thể hiện sự hiếu thảo của người con dành cho cha mẹ.
Bánh chưng có ý nghĩa tinh thần đặc biệt
Trong ngày Tết cổ truyền của dân tộc hình ảnh cả gia đình cùng quây quần bên nhau gói chiếc bánh chưng hay ngồi canh nồi bánh sôi sùng sục trên bếp lửa đầy than hồng, thật là đẹp và ý nghĩa với tất cả chúng ta. Một cái Tết sẽ không trọn vẹn nếu thiếu màu xanh của bánh chưng, bánh tét, công việc có bộn bề nhưng 1 chiếc bánh chưng dâng lên bàn thờ gia tiên chắc chắn phải có.
Thông thường, các gia đình Việt có thói quen gói bánh vào ngày 27 và 28 Tết đây là khoảng thời gian kết thúc công việc sau cả 1 năm vất vả và ông bà, cha mẹ, các con cháu cùng xum vầy trước không khí rạo rực của mùa xuân, chuẩn bị mọi thứ cho ngày Tết đến. Nó chính là nét đẹp trong đời sống tinh thần của dân tộc ta.
Bánh chưng tốt cho sức khỏe
Bánh chưng là một món ăn rất bổ dưỡng, với các nguyên liệu như gạo nếp, đậu xanh và thịt heo, bánh chưng cung cấp cho chúng ta rất nhiều chất và vitamin bổ dưỡng cho cơ thể.
Cụ thể đậu xanh giúp thanh nhiệt, giải độc, giúp bánh chưng có vị thanh mát cân bằng với độ béo của thịt và nếp. Bên cạnh đó, gạo nếp cung cấp lượng tinh bột, bổ sung năng lượng và gạo nếp còn là một thực phẩm rất tốt cho gan.
Điểm qua các loại bánh chưng thường biết đến
Bên cạnh bánh chưng xanh truyền thống thì bánh chưng ngũ sắc, bánh chưng gạo lứt nếp cẩm, bánh chưng nếp nương, bánh chưng gấc đỏ, bánh chưng cốm, bánh chưng gù,… là những “biến tấu” mới được nhiều gia đình Việt ưa chuộng.
Cách làm bánh chưng ngày tết
Để gói được bánh chưng ngon, chặt, lâu bị hỏng đòi hỏi sự kỳ công trong phần chọn nguyên liệu, cách gói cũng như cách luộc ở thời gian hợp lý đảm bảo bánh dẻo, giữ được lâu, thơm ngon. Cùng tìm hiểu cách để gói được những chiếc bánh chưng thơm ngon, xanh và dẻo sau đây nhé!
Nguyên liệu gói bánh chưng
– Lá để gói: lá gói bánh chưng gồm có lá chuối hoặc lá dong. Thường là lá cây dong tươi, chọn lá dong rừng bánh tẻ, to bản, đều nhau, không bị rách, màu xanh mướt. Lá dong rửa sạch và dùng khăn lau khô và cắt phần sông lá.
– Lạt buộc: bánh chưng thường dùng lạt giang được làm từ ống cây giang. Lạt có thể được ngâm nước muối hay hấp cho mềm trước khi gói.
– Gạo nếp: gạo nếp thường dùng gạo có hạt to, tròn, dẻo đều và mới thu hoạch sẽ thơm dẻo hơn. Nhiều người ưa chọn nếp Cái Hoa Vàng hay nếp Nương.
Gạo nếp ngâm từ 6-8 tiếng, hoặc ngâm qua đêm, ngâm xong vo sạch rồi để ráo nước.
– Đỗ xanh: đỗ phải được lựa chọn công phu, tốt nhất là loại đỗ trồng ở vùng đồi trung du Việt Nam (Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Phú Thọ,… sẽ thơm và bở hơn). Sau thu hoạch đỗ cần phơi nắng đều thật khô, sàng sẩy hết rác, bụi, hạt lép, phân loại hạt rồi đóng vào hũ, lọ bằng sành.
Đậu xanh ngâm nước khoảng 2 tiếng, rửa sạch, bỏ hạt xấu, trộn đều với 1 thìa muối, nấu chín.
Đậu chín, lấy muỗng tán thật nhuyễn trộn đều với 1 muỗng cafe tiêu. Dùng tay nắm đậu thành hình tròn.
– Thịt: là thịt lợn, chọn lợn ỉ được nuôi hoàn toàn bằng phương pháp thủ công (nuôi chuồng hoặc nuôi thả, thức ăn bằng cám rau tự nhiên không dùng thuốc tăng trọng hoặc thức ăn gia súc). Thịt ba chỉ (ba rọi) với sự kết hợp của mỡ và nạc cho nhân bánh vị béo đậm đà, không khô bã như các loại thịt mông, thịt nạc thăn.
Để gói được bánh chưng ngon, chặt, lâu bị hỏng đòi hỏi sự kỳ công trong phần chọn nguyên liệu, cách gói cũng như cách luộc ở thời gian hợp lý đảm bảo bánh dẻo, giữ được lâu, thơm ngon
Cách gói bánh chưng vuông bằng tay không cần khuôn
Bước 1:
Dùng một chiếc mâm, đặt lạt xuống mâm theo hình chữ thập. Đặt 2 chiếc lá dong lên mặt nằm chồng 1/2 theo chiều dài lá lên nhau (mặt kém xanh đặt phía trong). Đặt tiếp 2 lá vuông góc với lượt đầu (mặt kém xanh úp xuống phía dưới).
Bước 2:
Cho 1 bát gạo đầy đổ vào tâm của hình chữ thập, dùng tay gạt đều, tạo hình vuông mỗi cạnh 20 cm.
Bước 3:
Lấy nửa phần đậu xanh nhấn nhẹ xuống, lấy 2 miếng thịt lợn rải đều vào giữa bánh, úp nửa phần đậu xanh còn lại lên trên miếng thịt. Gạt đều đậu xanh sao cho nhân đậu xanh bao quanh được hết miếng thịt.
Đổ thêm một bát gạo nếp lên nhân để gạo nếp phủ kín nhân.
Bước 4:
Dùng tay gấp lần lượt lá dong bên trái và bên phải vào cho thật chắc tay, phần thừa gập vào bên trong. Tiếp theo, bóp hai bên mép phần đầu và cuối của bánh, vừa gấp vừa vỗ nhẹ để tạo hình khối vuông.
Bước 5:
Buộc 2 cái lạt song song đầu tiên với nhau để giữ cho bánh chặt và không bị rớt ra. 2 lạt sau, buộc vuông góc với 2 lạt trước.
Cách gói bánh chưng vuông bằng khuôn
Bước 1:
Xếp 4 lá dong giống như xếp để gói bằng tay, 2 lá dưới úp mặt phải xuống, 2 lá trên ngửa mặt phải lên. Úp ngược khuôn trong lên chính giữa lá.
Bước 2:
Dùng lá dong gói chiếc khuôn lại như gói bánh chưng bằng tay ở trên.
Bước 3:
Khi lá dong đã được gấp thành một hình vuông vức, dùng khuôn ngoài đặt bao quanh khuôn trong rồi mở lá và nhấc khuôn trong ra.
Bước 4:
Cho nguyên liệu gói lần lượt vào phần khuôn lá đã được định hình. Đầu tiên là 1 bát con gạo nếp được dàn đều là khắp khuôn, rồi đến đỗ xanh, thịt đã ướp. Tiếp tục một lượt đỗ, một lượt gạo rồi gói lá lại thật gọn gàng, kín đều bánh theo các nếp gấp đã có.
Bước 5:
Sau khi gói xong, dùng một tay giữ phần lá để cố định đồng thời nhẹ nhàng lấy khuôn bánh ra. Sau đó dùng 4 chiếc lạt buộc chặt bánh. Bạn nhớ cài phần lạt thừa vào các lớp lạt để chiếc bánh được gọn gàng.
Cách nấu bánh chưng
Rải cuống lá dong thừa xuống dưới kín đáy để bánh không bị cháy, xếp bánh chưng vào nồi theo chiều thẳng đứng và 2 mặt đẹp của bánh quay vào nhau. Đổ nước cao hơn mặt bánh càng nhiều càng tốt. Khi luộc nước cạn bớt thì lại đổ thêm nước sôi vào để luôn duy trì lượng nước cao hơn mặt bánh, thỉnh thoảng trở những chiếc bánh ở trên để bánh chín đều hơn. Thời gian luộc bánh chưng trong khoảng 11- 12 tiếng.
Cách bảo quản bánh chưng
Sau khi nấu chín, vớt bánh ra rửa bánh qua nước lạnh cho sạch nhớt. Đặt bánh lên 1 mặt phẳng, dùng một vật nặng đè lên trên ép bánh trong vài tiếng để cho bánh ra bớt nước và chặt lại (không nên đè quá nặng sẽ làm bánh bị bục).
Treo bánh nơi mát và thoáng gió hoặc để nguyên lá gói vào tủ lạnh, ăn đến đâu cắt đến đó, phần mặt cắt, lấy giấy nilông bao kín lại. Nếu bánh có hiện tượng lại gạo (bánh cứng) bạn nên luộc, chiên hoặc hấp lại.
Lá bánh phải rửa kĩ và để ráo nước hoặc gói bằng lá dong đã được luộc rồi thì bánh để được lâu hơn.
Muốn để bánh chưng được lâu cần lưu ý các cách bảo quản để bánh không bị mất hương vị thơm ngon
Mua bánh chưng ở đâu ngon TpHCM
Mua bánh chưng TpHCM ở đâu ngon, chất lượng và đảm bảo vệ sinh là câu hỏi của nhiều người tiêu dùng. Bởi vì ai sống ở Sài Gòn lâu năm cũng đều biết, thật khó để có thể nấu bánh chưng trong không gian nhỏ hẹp của đô thị.
Nhắc đến loại bánh đặc biệt này, thật thiếu sót nếu không nhắc thương hiệu Tranh Khúc – một trong những đơn vị mang hương vị bánh chưng Tranh Khúc đi khắp mọi miền đất nước.
Bánh chưng làng Tranh Khúc đã có từ trước năm 1975, thời kháng chiến chống Mỹ, làng được phát triển và duy trì đến nay. Sau hơn 40 năm, món bánh truyền thống của làng đã rất nổi tiếng trên cả nước và được nhiều người biết đến bởi sự thơm ngon và ẩn chứa hương vị đặc trưng xứ Bắc đến khó tả.
Bánh chưng làng Tranh Khúc được nhiều người biết đến bởi sự thơm ngon và ẩn chứa hương vị đặc trưng xứ Bắc đến khó tả
Ngày xưa, bánh chưng chỉ có mặt mỗi dịp tết đến xuân về. Nhưng ngày nay, bất cứ lúc nào cũng có thể nhìn thấy hình ảnh chiếc bánh chưng. Cứ đến dịp lễ hội hoặc ngày trọng đại như cưới hỏi, bánh chưng có thể được đem vào thực đơn của mâm cơm gia đình.
Bánh chưng đã trở thành một nét văn hóa, một món ăn truyền thống và lâu đời ở Việt Nam. Nét độc đáo này đã góp phần làm đẹp hình ảnh Việt trong mắt bạn bè quốc tế. Dù ai xa quê cũng mong được về nhà bên nồi bánh chưng mỗi dịp giao thừa đón năm mới.